هنر پاپیه ماشه

هنر پاپیه ماشه در قرن چهاردهم توسط میر سید علی همدانی، عارف معروف ایرانی و پیروانش به کشمیر آورده شد و این افراد هنرمندان و صنعتگران بسیار ماهری بودند.

چکیده

تولیدات دستی پاپیه ماشه به طرح‌ها و نقوش مختلف مانند گل، پرنده یا اشکال انتزاعی ساخته می‌شوند. سبک «اسلیمی» شامل طرح‌های غنی است که از خطوط ظریف کشیده‌شده با رنگ طلایی بر روی یک سطح تیره تشکیل شده است. در طول تاریخ شاهکارهای بسیاری به این سبک به وجود آمده‌اند که ریشه در فرهنگ غنی هنرمندان پاپیه ماشه دارد.

هنر پاپیه ماشه شامل ایجاد طرح با استفاده از خمیر کاغذ در قالب‌ها و اشکال مختلف است. هنرمندان ماهر پاپیه ماشه قرن‌هاست که در این کار تجربه انداخته‌اند و تکه‌های کاغذ را به طراحی‌ها صنایع دستی بسیار زیبایی تبدیل می‌کنند. برای کسب مهارت در این هنر و سایر هنرهای دستی به دپارتمان هنر و سینما در مجتمع فنی تهران سری بزنید و دوره‌های متنوع و جذاب آن را ببینید.

هنر پاپیه ماشه در کشمیر

پاپیه ماشه یا نقوش پیچیده نقش‌بسته بر روی جعبه‌ها، رنگ‌های زیبای بر روی مجسمه‌های حیوانات و طراحی زیبای آنها، نوعی هنر با کار دست است که نتیجه شگفت‌انگیزی دارد و قرن‌هاست که سینه به سینه منتقل شده است.

            هنر جذاب پاپیه ماشه در آسیای مرکزی زاده شده است و در کشمیر رشد فراوانی کرده است. هنر پاپیه ماشه شامل ایجاد طرح با استفاده از خمیر کاغذ در قالب‌ها و اشکال مختلف است. هنرمندان ماهر پاپیه ماشه در کشمیر سال‌ها و قرن‌هاست که در این کار تجربه انداخته‌اند و تکه‌های کاغذ را به طراحی‌ها صنایع دستی بسیار زیبایی تبدیل می‌کنند. اما این هنر چگونه وارد منطقه کشمیر شد؟

            واژه پاپیه ماشه از یک واژه فرانسوی گرفته شده است که در لغت به معنای «کاغذ له‌شده» است. هنر پاپیه ماشه در قرن چهاردهم توسط میر سید علی همدانی، عارف معروف ایرانی و پیروانش به کشمیر آورده شد. این افراد هنرمندان و صنعتگران بسیار ماهری بودند. آنها علاوه بر صنعت کاغذ و پاپیه ماشه، در نجاری و قالی‌بافی نیز متخصص بودند.

            به این ترتیب، ایده پاپیه ماشه برای ساخت وسایل لوکس و تزئینی برای نخستین بار توسط شاه زین‌العابدین در اوایل قرن پانزدهم به کار گرفته شد و این هنر، نماد هنردوستی و ظرافت در خانواده‌های سلطنتی شد که از قطعات زیبای پاپیه ماشه برای تزئین و آرایش فضا استفاده می‌کردند.

            دوران حکومت مغول‌ها در کشمیر همزمان است با گسترش هنر دستی پاپیه ماشه و اضافه شدن تکنیک‌ها و روش‌های جدیدی در آن. پاپیه ماشه در این دوران بر بسیاری از سطوح، از جمله بر روی محصولات چوبی به کار می‌رفت. برخی از این فنون هنوز هم در مناطقی از کشمیر حفظ شده‌اند و انجام می‌شوند.

            مسجد مدین صاحب که در سال ۱۴۴۴ در سرینگر ساخته شد، یکی از نمونه‌هایی است که در آن صنایع چوبی با هنر پاپیه ماشه ترکیب شده‌اند. با گذشت زمان، صنعتگران کشمیری به هنر پاپیه ماشه رنگ را نیز اضافه کردند و فرهنگ دیرینه و رنگانگ کشمیر را با هنری که از آسیای مرکزی آورده شده بود، ترکیب کردند.

ساخت محصولات پاپیه ماشه فرایندی بسیار طولانی و خسته‌کننده دارد. این هنر بسته به مهارت صنعتگر و نوع کاغذ مورد استفاده شامل دو نوع کلی است: «سخت‌سازی» و «نقاشی». سخت‌سازی شامل شکل دادن به خمیر کاغذ و ساختن یک حجم با آن است و نقاشی شامل فرایند رنگ کردن این حجم یا طرح است.

            برای ساخت پاپیه ماشه، نخست خمیر کاغذ را به مدت چهار تا پنج هفته در آب غوطه‌ور نگه می‌دارند و سپس آن را از آب خارج کرده و خشک می‌کنند و در قالبی سنگی به نام «کانز» خرد می‌کنند. سپس این مخلوط را به چسب آغشته می‌کنند. پس از مدتی که از آغشته شدن خمیر با چسب گذشت، خمیر کاغذ را به دقت در قالب‌ مورد نظر می‌ریزند یا با دست به شکل دلخواه در می‌آورند.

            در زمانی که هنوز خمیر کمی مرطوب است، آن را برش می‌دهند و از قالب بیرون می‌آورند. شکلی که به این شیوه ساخته می‌شود «قالب» نام دارد. سپس قالب را با سمباده صاف می‌کنند و شکل نهایی را از آن بیرون می‌آورند. سپس با پوشش لاک و سپس با پودر گچ و آب آن را می‌پوشانند. بعد از مدتی که حجم خشک شد، آن را به صنعتگر نقاش می‌سپارند تا آن را رنگ کند.

            کار بسیار دقیق و پیچیده نقاشی روی پاپیه ماشه توسط صنعتگران خبره و باتجربه انجام می‌شود. در مورد آنها گفته می‌شود که مهارت‌های ماورا طبیعی دارند. این نقش‌ها با دست آزاد و با استفاده از برس‌ها و قلموهای نوک‌تیز روی پاپیه ماشه زده می‌شوند. رنگ‌های استفاده شده برای این کار طبیعی هستند و ظاهری براق به اثر می‌بخشند. از رنگ‌های گران‌قیمت مانند طلا برای ایجاد طرح‌های پیچیده و دقیق با جزئیات فراوان و شگفت‌انگیز استفاده می‌شود.

            نقاشی پاپیه ماشه فرایندی پرزحمت است که بسیار کند پیش می‌رود. این مرحله است که حجم ساخته‌شده را به یک وسیله تزئینی جذاب و گران‌قیمت تبدیل می‌کند. مرحله نهایی تولید محصولات پاپیه ماشه شامل افزودن یک لایه دیگر لاک روی حجم یا شیء برای بهبود شکل ظاهری آن و افزودن پوشش محافظتی به آن است. 

            تولیدات دستی پاپیه ماشه به طرح‌ها و نقوش مختلف مانند گل، پرنده یا اشکال انتزاعی ساخته می‌شوند. یکی از طرح‌های معروف و پرطرفدار طرحی است به نام «هزاره» که نمایشگر هزار گل است. نقش دیگری که به آن «گل در گل» یا «برگ چینار» می‌گویند هم نوعی از نقش هزاره است.

            نقوش پیچیده پاپیه ماشه بسیار چشم‌نواز هستند. سبک «اسلیمی» نیز شامل طرح‌های غنی است که از خطوط ظریف کشیده‌شده با رنگ طلایی بر روی یک سطح تیره تشکیل شده است و در طول تاریخ شاهکارهای بسیاری به این سبک به وجود آمده‌اند که ریشه در فرهنگ غنی هنرمندان پاپیه ماشه دارد.

جمع‌بندی

ایده پاپیه ماشه در هند برای ساخت وسایل لوکس و تزئینی برای نخستین بار توسط شاه زین‌العابدین در اوایل قرن پانزدهم به کار گرفته شد و این هنر، نماد هنردوستی و ظرافت در خانواده‌های سلطنتی شد که از قطعات زیبای پاپیه ماشه برای تزئین و آرایش فضا استفاده می‌کردند.

هنر پاپیه ماشه بسته به مهارت صنعتگر و نوع کاغذ مورد استفاده شامل دو نوع کلی است: «سخت‌سازی» و «نقاشی». سخت‌سازی شامل شکل دادن به خمیر کاغذ و ساختن یک حجم با آن است و نقاشی شامل فرایند رنگ کردن این حجم یا طرح است. در کل هنر پاپیه ماشه شامل ایجاد طرح با استفاده از خمیر کاغذ در قالب‌ها و اشکال مختلف است.

برای کسب مهارت در این هنر و سایر هنرهای دستی به دپارتمان هنر و سینما در مجتمع فنی تهران سری بزنید و دوره‌های متنوع و جذاب آن را ببینید. در دنیای کسب‌وکار امروز، تحصیلات دانشگاهی برای حفظ ارزش شما به‌عنوان نیروی کار بااستعداد و کارآمد کافی نیستند. برای‌ اینکه مزیت رقابتی شخصی خود را حفظ کنید، باید بر آموزش مستمر و مادام‌العمر خود سرمایه‌گذاری کنید. خانواده بزرگ مجتمع فنی تهران هرساله به هزاران نفر کمک می‌کند تا در مسیر شغلی خود پیشرفت کنند.

اگر شاغل هستید و وقت ندارید در دوره‌های آموزشی حضوری شرکت کنید، مجتمع فنی تهران گزینه‌هایی عالی برای آموزش مجازی، آنلاین، آفلاین و ترکیبی ارائه می‌دهد. با شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت مجتمع فنی تهران و دریافت مدارک معتبر و بین‌المللی می‌توانید با اعتماد به نفس مسیر ترقی را طی کنید و در سازمان خود به مهره‌ای ارزشمند تبدیل شود.

منبع: Gyawun

نویسنده: ارباب خان

مترجم: بهناز دهکردی